Contrails - Research, comments and links
Contrails en Luchtvaart-cirrus
(03)
Luchtvaartcirrus is niet 'onschuldig'. (3)
Door: Robert van Waning
De aandacht voor de gevolgen van klimaatverandering en de daarmee samenhangende toename
van extreme regenval staat niet in verhouding met die voor de mogelijke
oorzaken. Als wij klaar zijn met dweilen, moeten wij ons toch eens af gaan
vragen of die kraan niet een beetje dicht kan. Over die mogelijke
oorzaken wordt nog steeds een beetje lacherig gedaan. Zoals afgelopen zondag
25/8/2 in het programma 'Vroege Vogels' van de Vara op Radio 1: "Het regent
records, ha, ha ha!" Zelfs Harry Geurts van het KNMI nam in dat
programma weliswaar met zo veel woorden afstand van de
'broeikast-ontkenners', maar kost hem nog wel moeite. Als als rechtgeaard
technocraat vreest hij kennelijk de maatregelen die steeds onvermijdelijker
worden. In een periode van extreme regenval en zware overstromingen en na de
conferenties van Rio, Kyoto en tijdens die in Johannesburg had men van
een natuurprogramma wel enig gevoel van ernst en urgentie mogen
verwachten, maar daar is het kennelijk toch nog te vroeg voor. Wij verhogen
gewoon weer wat dijken en gaan over tot de orde van de dag: Verbruik,
verbranding en verspilling. Ondertussen is de tijd van vrijblijvende
leut ruimschoots gepasseerd. Er zijn redenen en aanleidingen genoeg om te
denken, te praten en te schrijven over wat ons concreet te doen staat. Dit geldt
met name voor hen die hun inkomen danken aan de belastingbetaler, zoals
redacteuren en presentatoren van een publieke omroeporganisatie en een
voorlichter van een (semi-?)overheidsinstelling als het KNMI. Het
KNMI kiest voorlopig nog voor de luchtige toon. "Als je maar genoeg
extreme situaties hebt, wordt het vanzelf weer normaal", zei Monique Somers
van het KNMI in de Volkskrant van 7 augustus jl. Van zo'n standpunt
gaat niet veel initiatief en motivatie uit om de steeds zorgelijker staat
van ons klimaat te verbeteren. 'Ongewoon weer wordt gewoner' meldde de kop boven
het artikel. We kunnen dus verder doen of er niets aan de hand is. Gek
genoeg schreef de uiterst commerci�le weerman Piet Paulusma ongeveer hetzelfde
in Spits van 23 augustus jl.: "Geholpen door het broeikaseffect worden
extremen qua neerslag en warmterecords geleidelijk een 'normaal' verschijnsel.
Maar dat is een ander verhaal." KNMI en Paulusma hebben nog niet door dat
het juist allemaal hetzelfde verhaal is: De mens verziekt zijn eigen
leefklimaat, en dat is helemaal n�et normaal! Toen bewoners
van Londen stikten van de smog, toen vissen niet meer konden leven in de
Rijn, toen groente niet meer te eten was en melk niet meer te drinken, en toen de
lente stil was omdat dode vogels niet kunnen zingen, toen heeft
men gelukkig minder lakoniek gerageerd op ernstige verstoringen van ons
leefmilieu. Het blad Nature publiceerde onlangs een artikel over de relatie
tussen luchtvaartbewolking en de temparatuur op aarde. Vliegtuigstrepen en
-bewolking hebben dus nu wel hun onschuld verloren. Dat mogen ze bij het KNMI,
Vara en NOS nu ook wel weten, en dat moeten zij hun lezers, kijkers en
luisteraars ook vertellen. (Zie hierover o.a.: https://www.nature.com/nsu/020805/020805-7.html ,
https://www.chicagotribune.com/news/local/showcase/chi-0208080286aug08.story en
https://www.cnn.com/2002/TECH/science/08/07/contrails.climate/index.html
Een selectie van foto's van contrails en luchtvaartcirrus sinds 1995 is te zien
op www.contrails.nl ) Boven een groot
deel van Zuid-Azi� hangt een dikke grijsbruine wolk van afvalstoffen van
verbranding. Deze wolk bedreigt de bevolking met luchtvervuiling, kleinere
oogsten en klimaatverandering, hevige regenval in sommige streken, meer droogte
in andere. Auto- en vliegverkeer leveren een belangrijke en merkbare bijdrage
aan de luchtvervuiling in de grote steden. Niet alleen in Azi�, trouwens. De
wereldeconomie is inmiddels volkomen afhankelijk van gemotoriseerde mobiliteit.
Het zal niet eenvoudig zijn om die giftanker van koers te laten veranderen, ook
als vast zal staan dat ons leefklimaat ernstig in gevaar komt. De populariteit
van lange vliegreizen en het feit dat er nauwe banden bestaan tussen de
weerkunde en de vliegerij, helpen ook niet erg bij het bewust worden en maken
van de vele schadelijke kanten van de luchtvaart.
Enige tijd geleden wees ik de redactie van 'Vroege Vogels' op het verband
tussen luchtvaartbewolking en veranderingen in zonlicht, temperatuur, weer,
(extreme) regenval en (extreme) droogte. Volgens ��n van de
redactiemedewerkers had ik 'principieel ongelijk'. In de ogen van de media is
iedere niet-journalist een idioot, ongeacht opleiding en intelligentie.
Inmiddels is in ieder geval ��n relatie, namelijk tussen luchtvaart en
temperatuur, wetenschappelijk komen vast te staan. Alle andere relaties zullen
iets langer duren om vast te stellen. Als het mooi weer is, vertellen weermannen
en -vrouwen vertellen dat de hemel blauw is en dat de zon
'volop' schijnt. Misschien zijn er een paar 'kleine, onschuldige
stapelwolkjes", maar die leiden niet altijd tot 'pittige regenbuien'. Als er
wat 'sluierbewolking' is, schijnt de zon daar steeds goed doorheen, zeggen
ze geruststellend. Bij slechter weer worden alleen de stapelwolken vermeld,
en niet de bewolking die zich daarboven bevindt en die het
weerbeeld juist zo sterk be�nvloedt. Die kunnen de mensen toch niet zien, dus
waarom zou men ze ermee lastigvallen? Wat niet weet, wat niet deert. In
werkelijkheid zijn er voortdurend contrails en cirruswolken die door
het vliegverkeer zijn veroorzaakt. En die zijn helemaal niet zo onschuldig als
Klaas, Erwin, Monique, Piet, Peter, Marjon, Diana en de andere
weermannen en -vrouwen ons tegen beter weten in willen doen geloven.
De luisteraars mogen echter kennelijk niet weten dat hun uitbundige heen-
en weer gevlieg mede verantwoordelijk is voor veranderingen in zonlicht,
klimaat, weer, temperatuur, en extreme regenval in sommige streken en extreme
droogte in andere. De zon schijnt de laatste jaren nooit meer 'volop'.
De laag luchtvaartcirrus ligt immers vrijwel permanent hoog boven ons werelddeel
en filtert voortdurend het zonlicht dat het aardoppervlak bereikt. Het
karakter van het zonlicht dat het aardoppervlak bereikt, verandert geleidelijk
Een deel van de straling van de zon wordt teruggekaatst, een deel wordt
geabsorbeerd en de rest wordt doorgelaten. Het zonlicht is de laatste jaren
witter, scherper, bijtender te zijn geworden. Met die dunne laag van
ijskristallen waar het zonlicht eerst doorheen moet, is dat ook niet zo gek. En
al kan iedereen het merken, toch hoor je er nooit over. En dat is w�l gek, want
het is niet onbelangrijk wat er gebeurt met ons zonlicht en ons klimaat..
De hemel is ook nooit meer echt wolkenloos, en ook niet meer echt diepblauw,
maar fletsig. Hoog in de lucht is er steeds een witte waas. Die is goed
te zien als men vanuit de rand van een schaduw in de richting van de zon kijkt.
Wat iedereen zou moeten weten, is of het gefilterde zonlicht schadelijker
of juist 'gezonder' is dan het ongefilterde? Is het beter of slechter voor
de groeiprocessen op aarde? Maar daar horen wij niets over. Iedereen vliegt
naar hartelust door, steeds vaker en steeds verder, en weerkundigen blijven
doen alsof er niets aan de hand is. Ook politiek en journalistiek willen hun
vingers er niet aan branden, want vliegen is mateloos populair. Voor het
reisbedrijfsleven betekent de klimaatverandering een gat in de markt, want met
al die regen in onze streken willen de mensen wel boeken. Ook de fabrikanten van
sunblockers doen goede zaken, want �ls de zon schijnt, dan brandt-ie als een
gek. Geleidelijk wordt er nu steeds meer bekend over de effecten van
het vliegverkeer op klimaat en weer. Luchtvaartbewolking en de gevolgen ervan
vormen een moeilijk onderwerp voor wetenschappelijke studie. Het is immers
moeilijk en kostbaar om in de hoge (10-13 km), ijle en ijskoude (minus 50
graden) lucht microscopisch kleine deeltjes te tellen en te meten. Bovendien
ontbreken historische empirische gegevens. De wetenschap is voor het verzamelen
van gegevens in belangrijke mate afhankelijk van de medewerking van de
luchtvaartindustie. En er is geen groot en direct economisch belang...
De uitstoot die ergens op tien tot dertien kilometer hoogte plaatsvindt, heeft
meestal pas veel later en op een heel andere plaats allerlei moeilijk
herleidbare gevolgen voor bewolking, zonlicht, temperatuur, regenval of droogte.
Die uitstoot is dan al lang vermengd met andere stoffen en gassen,
al of niet van natuurlijke herkomst. Begin er maar eens aan. En toch moet het.
Dit betekent echter niet dat men zijn intu�tie en gezonde twijfel voorlopig kan
uitschakelen en de voorspelbare effecten en gevolgen van luchtvaart voor
klimaat, weer en zonlicht maar moet ontkennen en negeren, alleen omdat
wetenschappelijk bewijs voorlopig zal ontbreken. Veel van die gevolgen zijn te
voorspellen met behulp van het gezonde en objectieve verstand, andere zullen ons
inderdaad nog verrassen. Better safe than sorry, zegt het verstandige
voorzorgsbeginsel, dat wij nooit mogen loslaten, hoe groot de commerci�le en
economische belangen ook zijn. Tot dusver is dus slechts een relatie
tussen luchtverkeer en temperatuur vastgesteld. Er zijn echter nog veel meer
gevolgen, die allemaal ernstig kunnen zijn. De uitstoot van luchtverkeer be�nvloedt
op allerlei manieren de delicate balans in atmosferische omstandigheden. Daar
waar normaal misschien n�t geen bewolking zou ontstaan, ontstaat die wel als
gevolg van de bijdrage van het vliegverkeer aan de vochtigheid van de omgeving
en het aantal condensatiekernen. Bovenmatige regenval in sommige
delen van de wereld is de oorzaak van meer droogte elders. Regen kan tenslotte
maar ��n keer vallen, want de hemel is geen onuitputtelijk reservoir. Omdat
luchtvaart per saldo bijdraagt aan de opwarming van de aarde, is zij
medeverantwoordelijk voor meer verdamping van water van het aardse oppervlak
waardoor in de toekomst ook in het totaal meer regen zal vallen. Die regenval
zal echter steeds ongelijker verdeeld zijn. Dit is allemaal dermate ernstig dat
het onbegrijpelijk is dat iedereen er nog steeds zo lakoniek over doet.
Ook die enorme hagelstenen van de laatste tijd kunnen zijn ontstaan in de dunne
lagen luchtvaartbewolking op dertien kilometer hoogte. Een microscopische
condensatiekern kan in een val van dertien kilometer uiteindelijk groeien tot
het formaat van een tennisbal! Bij alle berichten over veranderend
zonlicht, temperatuur, klimaat, hevige regenval, hagelbombardementen,
overstromingen en extreme droogten verdienen de mogelijke oorzaken veel meer
aandacht. En het wegnemen daarvan. En wat dat betekent voor ons allemaal.
De tijd van vijblijvende leut en lacherigheid over broeikaseffect en
klimaatverandering is nu echt voorbij. Politiek, bedrijfsleven en media zullen de
burgers duidelijk moeten maken dat zij zelf medeverantwoordelijk zijn voor
veranderingen in het aardse leeflimaat die de levensomstandigheden op onze
planeet bedreigen. Pijnlijke veranderingen in ons gedragspatroon zijn
onvermijdelijk. Eigenlijk weet ieder ontwikkeld mens dat, maar hij kan zich van
de domme houden zolang het hem niet expliciet verteld is.
Robert C. VanWaning
-
Contrails are Bad News
E-mail naar info at domeinnaam