Teksten en links over Contrails (vliegtuigwolken)Contrails zijn vliegtuigwolken Vervolg Inleiding (02)
|
Luchtvaartcirrus is niet 'onschuldig' (2)
Door: Robert van Waning
De aandacht voor de gevolgen van klimaatverandering en
de daarmee samenhangende toename van extreme regenval staat niet in
verhouding met die voor de mogelijke oorzaken. Als wij klaar zijn met
dweilen, moeten wij ons toch eens af gaan vragen of die kraan niet een
beetje dicht kan.
Over die mogelijke oorzaken wordt nog steeds een beetje lacherig gedaan.
Zoals op zondag 28 augustus 2002 in het programma 'Vroege Vogels' van de
Vara op Radio 1: "Het regent records, ha, ha ha!"
Zelfs Harry Geurts van het KNMI nam in dat programma weliswaar met zo
veel woorden afstand van de 'broeikast-ontkenners', maar kost hem nog
wel moeite. Als als rechtgeaard technocraat vreest hij kennelijk de
maatregelen die steeds onvermijdelijker worden.
In een periode van extreme
regenval en zware overstromingen en na de conferenties van Rio, Kyoto en tijdens
die in Johannesburg had men van een natuurprogramma wel
enig gevoel van ernst en urgentie mogen verwachten, maar daar is het
kennelijk toch nog te vroeg voor. Wij verhogen gewoon weer wat dijken en
gaan over tot de orde van de dag: Verbruik, verbranding en verspilling.
Ondertussen is de tijd van vrijblijvende leut ruimschoots gepasseerd. Er
zijn redenen en aanleidingen genoeg om te denken, te praten en te
schrijven over wat ons concreet te doen staat. Dit geldt met name voor hen
die hun inkomen danken aan de belastingbetaler, zoals redacteuren en
presentatoren van een publieke omroeporganisatie en een voorlichter van
een (semi-?)overheidsinstelling als het KNMI.
Het KNMI kiest voorlopig nog voor de luchtige toon. "Als je maar
genoeg extreme situaties hebt, wordt het vanzelf weer normaal", zei
Monique Somers van het KNMI in de Volkskrant van 7 augustus jl. Van
zo'n standpunt gaat niet veel initiatief en motivatie uit om de
steeds zorgelijker staat van ons klimaat te verbeteren. 'Ongewoon weer
wordt gewoner' meldde de kop boven het artikel. We kunnen dus
verder doen of er niets aan de hand is. Gek genoeg schreef de uiterst
commerci�le weerman Piet Paulusma ongeveer hetzelfde in Spits van 23
augustus jl.: "Geholpen door het broeikaseffect worden extremen qua
neerslag en warmterecords geleidelijk een 'normaal' verschijnsel. Maar dat
is een ander verhaal." KNMI en Paulusma hebben nog niet door dat het
juist allemaal hetzelfde verhaal is: De mens verziekt zijn eigen
leefklimaat, en dat is helemaal n�et normaal!
Toen bewoners van Londen stikten van de smog, toen vissen niet
meer konden leven in de Rijn, toen groente niet meer te eten was en melk
niet meer te drinken, en toen de lente stil was omdat dode
vogels niet kunnen zingen, toen heeft men gelukkig minder
lakoniek gerageerd op ernstige verstoringen van ons leefmilieu.
Het blad Nature publiceerde onlangs een artikel over de relatie tussen luchtvaartbewolking
en de
temparatuur op aarde. Vliegtuigstrepen en -bewolking hebben dus nu wel
hun onschuld verloren. Dat mogen ze bij het KNMI, Vara en NOS
nu ook wel weten, en dat moeten zij hun lezers, kijkers en luisteraars
ook vertellen.
(Zie hierover o.a.: https://www.nature.com/nsu/020805/020805-7.html ,
https://www.chicagotribune.com/news/local/showcase/chi-0208080286aug08.story en
https://www.cnn.com/2002/TECH/science/08/07/contrails.climate/index.html
Een selectie van foto's van contrails en luchtvaartcirrus sinds 1995
is te zien op www.contrails.nl )
Boven een groot deel van Zuid-Azi� hangt een dikke grijsbruine wolk
van afvalstoffen van verbranding. Deze wolk bedreigt de bevolking
met luchtvervuiling, kleinere oogsten en klimaatverandering, hevige
regenval in sommige streken, meer droogte in andere. Auto- en
vliegverkeer leveren een belangrijke en merkbare bijdrage aan de
luchtvervuiling in de grote steden. Niet alleen in Azi�, trouwens.
De wereldeconomie is inmiddels volkomen afhankelijk van
gemotoriseerde mobiliteit. Het zal niet eenvoudig zijn om die
giftanker van koers te laten veranderen, ook als vast zal staan dat
ons leefklimaat ernstig in gevaar komt. De populariteit van lange
vliegreizen en het feit dat er nauwe banden bestaan tussen de
weerkunde en de vliegerij, helpen ook niet erg bij het bewust worden
en maken van de vele schadelijke kanten van de luchtvaart.
Enige tijd geleden wees ik de redactie van 'Vroege Vogels' op
het verband tussen luchtvaartbewolking en veranderingen in zonlicht,
temperatuur, weer, (extreme) regenval en (extreme) droogte. Volgens
��n van de redactiemedewerkers had ik 'principieel ongelijk'. In
de ogen van de media is iedere niet-journalist een idioot,
ongeacht opleiding en intelligentie.
Inmiddels is in ieder geval ��n relatie, namelijk tussen
luchtvaart en temperatuur, wetenschappelijk komen vast te staan.
Alle andere relaties zullen iets langer duren om vast te stellen.
Als het mooi weer is, vertellen weermannen en -vrouwen vertellen dat
de hemel blauw is en dat de zon 'volop' schijnt. Misschien
zijn er een paar 'kleine, onschuldige stapelwolkjes", maar
die leiden niet altijd tot 'pittige regenbuien'. Als er wat
'sluierbewolking' is, schijnt de zon daar steeds goed doorheen,
zeggen ze geruststellend. Bij slechter weer worden alleen de
stapelwolken vermeld, en niet de bewolking die zich daarboven
bevindt en die het weerbeeld juist zo sterk be�nvloedt.
Die kunnen de mensen toch niet zien, dus waarom zou men ze ermee
lastigvallen? Wat niet weet, wat niet deert.
In werkelijkheid zijn er voortdurend contrails en
cirruswolken die door het vliegverkeer zijn veroorzaakt. En die zijn
helemaal niet zo onschuldig als Klaas, Erwin, Monique, Piet, Peter, Marjon,
Diana en de andere weermannen en -vrouwen ons
tegen beter weten in willen doen geloven.
De luisteraars mogen echter kennelijk niet weten dat hun uitbundige heen-
en weer gevlieg mede verantwoordelijk is voor veranderingen in
zonlicht, klimaat, weer, temperatuur, en extreme regenval in sommige
streken en extreme droogte in andere.
De zon schijnt de laatste jaren nooit meer 'volop'. De laag
luchtvaartcirrus ligt immers vrijwel permanent hoog boven ons
werelddeel en filtert voortdurend het zonlicht dat het
aardoppervlak bereikt. Het karakter van het zonlicht dat het
aardoppervlak bereikt, verandert geleidelijk
Een deel van de straling van de zon wordt teruggekaatst, een deel
wordt geabsorbeerd en de rest wordt doorgelaten.
Het zonlicht is de
laatste jaren witter, scherper, bijtender te zijn geworden.
Met die dunne laag van ijskristallen waar het zonlicht eerst doorheen
moet, is dat ook niet zo gek.
En al kan iedereen het merken, toch hoor je er nooit over. En dat is w�l
gek, want het is niet onbelangrijk wat er gebeurt met ons
zonlicht en ons klimaat..
De hemel is ook nooit meer echt wolkenloos, en ook niet meer
echt diepblauw, maar fletsig. Hoog in de lucht is er steeds een
witte waas. Die is goed te zien als men vanuit de rand van een
schaduw in de richting van de zon kijkt.
Wat iedereen zou moeten weten, is of het gefilterde zonlicht
schadelijker of juist 'gezonder' is dan het ongefilterde? Is het
beter of slechter voor de groeiprocessen op aarde? Maar daar horen
wij niets over. Iedereen vliegt naar hartelust door, steeds vaker en
steeds verder, en weerkundigen blijven doen alsof er niets aan de
hand is.
Ook politiek en journalistiek willen hun vingers er niet aan
branden, want vliegen is mateloos populair. Voor het reisbedrijfsleven
betekent de klimaatverandering een gat in de markt, want met al die
regen in onze streken willen de mensen wel boeken. Ook de fabrikanten
van sunblockers doen goede zaken, want �ls de zon schijnt, dan
brandt-ie als een gek.
Geleidelijk wordt er nu steeds meer bekend over de effecten
van het vliegverkeer op klimaat en weer.
Luchtvaartbewolking en de
gevolgen ervan vormen een moeilijk onderwerp voor wetenschappelijke
studie. Het is immers moeilijk en kostbaar om in de hoge (10-13 km),
ijle en ijskoude (minus 50 graden) lucht microscopisch kleine deeltjes
(aerosols, fijn stof) te tellen en te meten.
Bovendien ontbreken historische empirische gegevens. De wetenschap is
voor het verzamelen van gegevens in belangrijke mate afhankelijk van
de medewerking van de luchtvaartindustie. En er is geen groot en
direct economisch belang...
De uitstoot die ergens op tien tot dertien kilometer hoogte
plaatsvindt, heeft meestal pas veel later en op een heel andere plaats
allerlei moeilijk herleidbare gevolgen voor bewolking, zonlicht,
temperatuur, regenval of droogte. Die uitstoot is dan al lang vermengd
met andere stoffen en gassen,
al of niet van natuurlijke herkomst. Begin er maar eens aan. En toch
moet het.
Dit betekent echter niet dat men zijn intu�tie en gezonde twijfel
voorlopig kan uitschakelen en de voorspelbare effecten en gevolgen van
luchtvaart voor klimaat, weer en zonlicht maar moet
ontkennen en negeren, alleen omdat wetenschappelijk bewijs voorlopig
zal ontbreken.
Veel van die gevolgen zijn te voorspellen met behulp van het gezonde
en objectieve verstand,
andere zullen ons inderdaad nog verrassen.
Better safe than sorry, zegt het verstandige
voorzorgsbeginsel, dat wij nooit mogen loslaten, hoe groot de commerci�le
en economische belangen ook zijn.
Tot dusver is dus slechts een relatie tussen luchtverkeer en
temperatuur vastgesteld. Er zijn echter nog veel meer gevolgen, die
allemaal ernstig kunnen zijn. De uitstoot van luchtverkeer be�nvloedt
op allerlei manieren de delicate balans in atmosferische
omstandigheden. Daar waar normaal misschien n�t geen bewolking zou
ontstaan, ontstaat die wel als gevolg van de bijdrage van het
vliegverkeer aan de vochtigheid van de omgeving en het aantal
condensatiekernen.
Bovenmatige regenval in sommige
delen van de wereld is de oorzaak van meer droogte elders. Regen kan
tenslotte maar ��n keer vallen, want de hemel is geen onuitputtelijk
reservoir. Omdat luchtvaart per saldo bijdraagt aan de opwarming van
de aarde, is zij medeverantwoordelijk voor meer verdamping van water
van het aardse oppervlak waardoor in de toekomst ook in het totaal
meer regen zal vallen. Die regenval zal echter steeds ongelijker
verdeeld zijn. Dit is allemaal dermate ernstig dat het onbegrijpelijk
is dat iedereen er nog steeds zo lakoniek over doet.
Ook die enorme hagelstenen van de laatste tijd kunnen zijn ontstaan in
de dunne lagen luchtvaartbewolking op dertien kilometer hoogte. Een
microscopische condensatiekern kan in een val van dertien kilometer
uiteindelijk groeien tot het formaat van een tennisbal!
Bij alle berichten over veranderend zonlicht, temperatuur, klimaat,
hevige regenval, hagelbombardementen, overstromingen en extreme
droogten moet veel meer aandacht worden besteed aan de mogelijke oorzaken
ervan. En voor het wegnemen daarvan. En voor wat dat voor ons allemaal
betekent.
De tijd van vijblijvende leut en lacherigheid over broeikaseffect en
klimaatverandering is nu wel voorbij. Politiek, bedrijfsleven en
media zullen de burgers duidelijk moeten maken dat zij zelf
medeverantwoordelijk zijn voor veranderingen in het aardse leeflimaat
die de levensomstandigheden op onze planeet bedreigen. Pijnlijke
veranderingen in ons gedragspatroon zijn onvermijdelijk. Eigenlijk
weet ieder ontwikkeld mens dat, maar hij kan zich van de domme houden
zolang het hem niet expliciet verteld is.
Naar Deel 3 van de Nederlandse tekst.
